Princi Politika dhe kodi moral ( Botuar nga: Uegen në 2003 )

---

Vepra më e lexuar dhe e diskutuar e Niccolo Machiavelli-t, shkruar në verën e vitit 1513, trajton sesi merret pushteti, si konsolidohet dhe si duhet të sillet një sundimtar me armiqtë, aleatët dhe nënshtetasit e tij. Ekziston një moral për atë që duhet të nënshtrosh dhe një moral për atë prin, që frymëzohet nga përgjegjësia për të mbajtur në këmbë një shtet të qëndrueshëm e në dobi të të gjithëve. «Në çdo shtet ka dy orientime të ndryshme politike: ai i popullit; që nuk dëshiron të shtypet nga fisnikët dhe këta të fundit që duan të sundojnë dhe shtypin popullin; nga këto dy dëshira të kundërta, lind një nga tri zgjidhjet e mundshme politike: principata (Urania), republika (demokracia), ose anarkia e plotë. Të gjithë e dinë sa e lëvdueshme është për një sundimtar që të mbajë fjalën e dhënë e të jetojë me nder, pa qenë dinak e gënjeshtar. Megjithatë, përvoja e ditëve tona ka treguar se ata që kanë arritur të përmbushin dëshirat e tyre, e kanë bërë duke mos i mbajtur premtimet e dhëna dhe duke mashtruar njerëzit. Një sundimtar i mënçur nuk mund dhe nuk duhet ta mbajë fjalën e dhënë, kur ajo bie ndesh me interesat e tij dhe kur shkaqet që e detyruan të jepte fjalën nuk do të ishin më në fuqi. Miqësitë e bazuara në këmbim të favoreve dhe jo në bazë të madhështisë dhe fisnikërisë së shpirtit, janë si diçka e marrë hua që nuk mund të shpenzohet. Mënyra më e lehtë për të qeverisur një shtet, i cili ka qenë i lire para pushtimit, është t'ua besosh qeverisjen qytetarëve të tij. Të jesh i mirë për të gjithë, do të thotë... të jesh i keq për vete.