Kjo vepër e mirënjohur klasike bashkëkohore e letërsisë kineze, portretizon se si djali i llastuar i një qiradhënësi u shndërrua në një fshatar zemërmirë. Pasi e harxhoi pasurinë e familjes në bixhoz dhe bordello, Fugui thellësisht i penduar shtrohet dhe bën punën e ndershme të një fermeri. I detyruar nga Ushtria Nacionaliste që të lërë familjen e tij, ai dëshmon tmerret dhe skamjen e Luftës Civile, vetëm që të kthehet vite më pas për t'u përballur me një zinxhir vështirësish të sjella nga shkatërrime të ndryshme si Revolucioni Kulturor, etj. Pasi mbeti me një ka i cili e shoqëroi në vitet e fundit të jetës, Fugui qëndron si një model i origjinalitetit guximtar, i mbajtur gjallë nga vlerësimi për jetën, në këtë rrëfim të pushtetit përulës.

"Është një histori mjaft prekëse, e treguar thjesht dhe me vërtetësi. Do të gjeni aty njeriun me karakter Destan Berisha, i cili pasqyron në miniaturë vuajtjen që Kosova përjetoi gjatë shumë dekadave. Do të shihni se si jeta bëhet e padrejtë kur ti mendon se ke vuajtur mjaft për të merituar shpresën. Dhe, kur shpresën e ke në prag, ajo këputet papritur dhe bëhet zhgënjim." -Ilir Konomi, gazetar dhe autor i librave biografikë për Faik Konicën dhe Esat Toptanin "Si shumë amerikanë, unë e mirëpres një pikëpamje shqiptare për ngjarjet që tronditën Shqipërinë në fund të viteve 1940 dhe në fillim të 50-ve, kohë të cilën SHBA-ja provoi të rrëzojë qeverinë komuniste në Tiranë. Historia e këtyre ngjarjeve, shpesh tragjike, është një e tillë që e ndajmë. Amerikanët, ashtu sikurse edhe shqiptarët, do të përfitojnë nga një rishikim i freskët i asaj kohe në historinë e Luftës së Ftohtë." - FRANK G. WISNFR, ish-ndërmjetësi për Kosovën; i biri i Frank Wisner, udhëheqësit të operacionit sekret të CIA-s në Shqipëri "Libri i Bashmir Xhemajt është historia e përpjekjes së dështuar për rrëzimin e regjimit komunist në Shqipëri. Në këte operacion të ndërmarrë nga CIA dhe MI6 humbën jetën rreth 300 shqiptarë. Instruktorët anglo-amerikanë e dinin plotësisht se po i dërgonin vullnetarët drejt vdekjes së sigurt. Disa mbijetuan dhe ky është rrëfimi për njërin prej tyre, Destan Berishën nga Billusha e Prizrenit."- Bejtullan Destani, historian dhe diplomat

“Sa më shumë e lemë pas Luftën e Dytë Botërore dhe fundin e saj në orën zero... aq më shumë duhet të bëhemi të ndërgjegjshëm, se sa e rëndësishme është Evropa e bashkuar, se sa i rëndësishëm është partneriteti transatlantik me SHBA dhe Kanadanë, për të gjithë ne dhe botën mbarë... ... A mos kemi harruar se paqja dhe liria - dhe ky është leksioni vendimtar i historisë - nuk janë thjesht të vetëkuptueshme? ... Ne na duhet Evropa, sepse Evropa është një çështje e luftës dhe e paqes. Evropa e baballarëve themelues është pa alternativë. Të gjithë neve, jo vetëm në Evropë, na duhet Evropa!” – Helmut Kohl

Më 17 qershor 1999, një autokolonë makinash larashe, të shoqëruara me disa civilë të armatosur me kallashnikovë, hyri brenda bazës ushtarake të Tetovës në Maqedoni. Baza ishte vënë në dispozicion të trupave gjermane që pak ditë më parë kishin hyrë në Kosovë dhe qenë vendosur në Prizren. Një helikopter ushtarak, me fundin e hapur dhe me një mitraloz të rëndë montuar në të, priste me helikat e ndezura. Hashim Thaçi, lideri politik i UÇK - së, Kryeministër i Qeverisë së Përkohshme të Kosovës, do të udhëtonte drejt saj. Helikopteri fluturoi plot 45 minuta. I ulur mbi një ndenjëse të hekurt, në krah të Arbër Xhaferrit që udhëtonte me të, Hashim Thaçi nuk ia ndante sytë dritares. Kishin kaluar 2 vjet nga dita kur ai dhe disa të tjerë, braktisën përfundimisht Zvicrën për të luftuar në Kosovë. Ngjarjet kishin lëvizur shpejt dhe tani, nën të, shtrihej një tokë e lirë. Ashtu siç e kishin ëndërruar për afro 100 vjet, breza të tërë. Stërgjyshi, gjyshi apo babai i tij. Shumë prej atyre që e kishin nisur atë betejë, nuk jetonin më. Toka që ata e deshën aq shumë, i kishte marrë në thellësitë e saj, si dëshmi e një kohe që po kthente mbrapsht historinë 100 vjeçare të atij trualli...

Dimër në kohë lufte është një histori tërheqëse, plot aventura, e fuqishme dhe tejet frymëzuese, bazuar në kuj-timet e vetë autorit, gjatë pushtimit nazist të Holandës. Teksa Luftës së Dytë Botërore po i afron fundi, Holanda është ende nën kontrollin nazist dhe çdo veprim i rezistencës popullore dënohet me vdekje. Por kur Mikilit gjashtëmbëdhjetëvjeçar i kërkohet të kujdeset për një pilot britanik të plagosur, nuk mendohet dy herë. I bashkohet luftës së fshehtë kundër nazistëve, duke punuar çdo ditë për t'i dhënë fund pushtimit dhe për të mbrojtur ata që janë në rrezik, pa harruar për asnjë çast se spiunët janë kudo dhe qoftë edhe një fjalë e lëshuar pa menduar mirë do t’i kushtojë jetën.

Kryepuna e Ago Agajt, e cila (ri)botohet, tani, për herë të parë në atdhe, është epopeja në prozë "Lufta e Vlorës", një enciklopedi e trimërisë, e portreteve të luftëtarëve, e diplomacisë së asaj kohe, e dokumentacionit, përzgjedhjes së folklorit, ku nuk mungojnë as largpamësia dhe as dhëmbja, por dhe grotesku e dialogu natyrisht, vdekja dhe pasvdekja, që së toku, e bëjnë veprën të lexohet dhe si roman i fatit kombëtar, përshkuar nga dashuria e dëshpërimi për vendin e të parëve si dhe nga një krenari fisnike.

Nuk ekziston ndonjë vepër politike apo traktat politik të jetë përdorur, cituar dhe debatuar më shumë se Princi i Nikolo Makiavelit. I shkruar në shekullin XVI, me një qasje të re për kohën, përbën një nga veprat e para të filozofisë moderne, veçanërisht filozofisë politike. Princi, dhuratë jo e rastësishme (ndaj 'qëllimi arsyeton mjetin') për Lorenco de Mediçin, trajton temat kryesore që preokuponin princat; të kuptuarit dhe llojet e principatave, fitimi dhe ruajtja etyre, çfarë (nuk) duhet të bëjnë princat; çdo gjë që — një njeri që ka pushtet ose dëshiron të fitojë — duhet të ketë parasysh. "Në shumicën e rasteve, ata që duan t'i hyjnë në zemer një Princi e kanë për zakon që të ofrojnë ato gjëra që i vlerësojnë si më të dashurat për ta ose që vërejnë se i pëlqejnë më tepër Princit; për këtë arsye shumë herë shohim të ofrohen kuaj, armë, coha të arta, gurë të çmuar dhe stoli të tilla të denja për madhështinë e një princi. Duke dashur pra unë që t'i ofroj Madhështisë Suaj ndonjë dëshmi të dëshirës sime për t'ju shërbyer, nuk gjeta mes pasurive të mia asnjë gjë që ta çmoj apo ta vlerësoj më shumë sesa dijenitë lidhur me veprat e njerëzve të mëdhenj, të mësuara nga unë falë një reflektimi të gjatë mbi ngjarjet e epokës moderne dhe një studimi të vazhdueshëm mbi ngjarjet e së shkuarës: tanimë po jua dërgoj juve, pasi që i kam shqyrtuar me shumë zell, kam medituar lidhur me to dhe i kam përmbledhur në një vëllim të vogël. Dhe, ndonëse e gjykoj të padenjë për t'u paraqitur para jush kjo vepër, megjithatë kam fort besim se falë përmbajtjes së saj, ajo do të bëhet e pranueshme duke konsideruar se nga ana ime nuk mund t'ju bëhet dhuratë më e madhe, se të krijuarit për ju të mundësisë që brenda një kohe tejet të shkurtër të kuptoni gjithçka që unë, përgjatë shumë viteve dhe mes aq shumë vështirësive dhe rreziqeve, kam njohur dhe kuptuar. Dhe ta dini që nuk e kam stolisur këtë vepër me periudha retorike dhe me fjalë pompoze e madhështore ose me çfarëdo joshjeje tjetër apo stolie pavend, gjëra me të cilat shumëkush i mbush dhe zbukuron veprat e veta; sepse unë kam dashur fort që asgjë të mos e hijeshonte këtë vepcr, dhe që vcçse risia që ngërthen në vetvete argumenti dhe rëndësia e subjektit për të cilin flitet ta bëjnë atë të këndshme" - Nikolo Makiaveli

Pjesë nga parathënia e autorit Duke jetuar dhe punuar në Rajhun e Tretë gjatë gjysmës së parë të jetës së tij të shkurtër, unë e kam parë Hitlerin të vendoste pushtetin e tij si diktator i një kombi të madh, por të çoroditur, dhe si e çoi në luftë. Megjithatë, kjo përvojë personale nuk do të më shtynte ta shkruaja këtë libër, sikur të mos ndodhte në fund të Luftës II Botërore një ngjarje e pashoqe në histori. Kjo ngjarje qe zbulimi i pjesës më të madhe të arkivave të fshehta të qeverisë gjermane dhe të administratave të saj kryesore, veçanërisht të Ministrisë së Punëve të Jashtme, të ushtrisë, të marinës, të Partisë Nacional-Socialiste dhe të policisë së fshehtë të Hajnrih Himler-it. Besoj se kurrëndonjëherë historianët bashkëkohës nuk kanë pasur në dorë një thesar të tillë. Deri atëherë, arkivat e një shteti të madh, edhe kur ky pësonte një humbje ushtarake të plotë apo kur regjimin e tij e fshinte një revolucion - siç qe rasti i Gjermanisë dhe i Rusisë më 1918 - ruheshin nga qeveria e re, e cila, hëpërhë, i jepte publikut vetëm ato piesë që mund t'i shërbenin interesave të saj.

Pjesë nga parathënia e autorit: Duke jetuar dhe punuar në Rajhun e Tretë gjatë gjysmës së parë të jetës së tij të shkurtër, unë e kam parë Hitlerin të vendoste pushtetin e tij si diktator i një kombi të madh, por të çoroditur, dhe si e çoi në luftë. Megjithatë, kjo përvojë personale nuk do të më shtynte ta shkruaja këtë libër, sikur të mos ndodhte në fund të Luftës II Botërore një ngjarje e pashoqe në histori. Kjo ngjarje qe zbulimi i pjesës më të madhe të arkivave të fshehta të qeverisë gjermane dhe të administratave të saj kryesore, veçanërisht të Ministrisë së Punëve të Jashtme, të ushtrisë, të marinës, të Partisë Nacional-Socialiste dhe të policisë së fshehtë të Hajnrih Himler-it. Besoj se kurrëndonjëherë historianët bashkëkohës nuk kanë pasur në dorë një thesar të tillë. Deri atëherë, arkivat e një shteti të madh, edhe kur ky pësonte një humbje ushtarake të plotë apo kur regjimin e tij e fshinte një revolucion - siç qe rasti i Gjermanisë dhe i Rusisë më 1918 - ruheshin nga qeveria e re, e cila, hëpërhë, i jepte publikut vetëm ato piesë që mund t'i shërbenin interesave të saj.

Një mbrëmje të ngrohtë korriku të vitit 1985, një mesoburrë po rrinte buzë një rruge plot zhurmë në zemër të Moskës me një qese plastike në dorë. Me kostumin dhe kravatën e tij gri nuk dallonte fare nga qytetarët e tjerë sovjetikë. Vetëm qesja ishte disi e dyshimtë, se kishte përsipër të stampuar logon e Safeway-t, të një supermarkatoje britanike. Ky njeri ishte spiun i MI6-S. Oficeri madhor i KGB-së, për më tepër se një dekadë u kishte dhënë mjeshtërve të spiunazhit britanik një mori sekretesh të makinerisë së inteligjencës sovjetike. Asnjë spiun tjetër më pare nuk e kishte dëmtuar më shumë se ai KGB-në. Qesja e Safeway-t ishte një sinjal: për të aktivizuar planin e arratisjes së tij për ta nxjerrë ilegalisht nga Bashkimi Sovjetik. Kështu filloi një nga episodet më të spikatura dhe më të jashtëzakonshme të historisë së spiunazhit. Ben Macintyre, në librin e tij "Spiuni dhe tradhtari" tregon një histori tradhtie, jetë të dyfishtë dhe guximi të madh që arriti ta ndryshojë kursin e Luftës së Ftohtë përgjithnjë.

“Lufta e Dytë Botërore siç nuk e keni parë kurrë më parë. Ky udhëtim i mrekullueshëm e drithërues në historinë alternative do t'ju magjepsë, do t'ju ngrijë gjakun e më në fund, do t'ju bëjë të pyesni çfarë ndodhi në të vërtetë... dhe kush ishte fitimtari i vërtetë”.

Lëreni Saksoninë e shek. XII t’ju marrë me vete... Zotërimi i aftësive të ralla, mund të jetë fat.. ose disfatë. Në rastin e shëronjëses së re, Martës, e cila mund të shërojë edhe me një prekje të dorës dhe është e aftë të parashikojë ngjarje të rëndësishme për vete dhe për kombin, dhuntia e saj do ta detyrojë të largohet nga kështjella në minutën e fundit. Ajo do të bashkohet me një grup kolonësh të nisur drejt Saksonisë së sotme një zonë ende e pa shkelur asokohe. Kolonët udhëhiqen nga Kristiani, kalorësi fiskin që magjepset nga bukuria dhe brishtësia e Martës dhe kthehet në njeriun e vetëm që mund të ndryshojë fatin e saj. Por urtësia dhe dhuntia e shëronjëses tërheqin edhe vëmëndjen e Randolfit, armikut të përbetuar të Kristianit në oborr. Të dy do të ndeshen për pushtet dhe pasion, për drejtësi dhe nder.

Albumi studimori ilustruar "Vetëqeverimi i Korçës sipas të përkohshmeve "Adriatiku" dhe "Gazet' e Korçës"" (Dhjetor 1916 – gusht 1918) trajtesë dhe dokumente,me autore Prof. dr. Kaliopi Naska, i është kushtuar 100 vjetorit të Krahinës Autonome të Korçës 1916 – 2016. Trajtimi i tij është mbështetur në dokumente origjinale të kohës, të hulumtuara në arkivat shqiptare dhe franceze,si dhe në materialet e shtypit shqiptar të kohës në Bibliotekën Kombëtare. Trajton dhe pasqyron këtë ngjarje të Korçës, me të cilën u mor shtypi shqiptar, dhe konkretisht dy organe të përkohshme, gazeta e pavarur ADRIATIKU (dhjetor 1916 - shkurt 1917), dhe gazeta GAZET E KORÇËS (dhjetor 1916 – gusht 1918). Botimi i tyre u lidh me këto dy ngjarje, që kanë hyrë në historinë e shtetit shqiptar: veprimet pushtuese të ushtrive të huaja të Antantës dhe kryesisht të ushtrisë franceze në frontin e Lindjes në krahinën e Korçës gjatë Luftës së Parë Botërore, si dhe krijimi i Krahinës Autonome të Korçës dhe funksionimi i saj. Të dy gazetat sollën këndvështrimin e tyre, për të pasqyruar dhe bërë pjesë të debatit publik në vend. Spikasin: figura e Themistokli Gërmenjit, një nga figurat kryesore të Krahinës Autonome të Korçës që diti të drejtojë me sukses Prefekturën e Policisë, prej nga vareshin forcat e armatosura shqiptare të saj, dhe zbatoi vendimet e Këshillit Qeveritar, dhe figura e Kolonelit francez Henri Descoins, Komandanti i Territorit të Korçës, si dhe mjaft personalitete të tjerë shqiptarë dhe francezë. Vend të veçantë në gazetat në fjalë zënë pasqyrimi i nënshkrimit të protokollit të 10 dhjetorit 1916, i cili përbën aktin e vetëm politik të nënshkruar gjatë Luftës së Parë Botërore mbi baza pariteti midis Lëvizjes Kombëtare Shqiptare dhe forcave të ndryshme pushtuese. Analizohen përfitimet e të dy palëve. Në album gjejnë pasqyrim veprimet e përbashkëta, për ngritjen e strukturave që do të organizonin dhe siguronin rendin dhe qetësinë në vend; politikat ekonomike,organizimi i gjykatës dhe funksionimit të saj, zhvillimi i arsimit shqiptar, kujdesi shëndetësor, ngrija e një sistem të rregullt postar, si dhe jepen dhe arsyet e ndryshimit të politikës franceze,dënimi i Themistokli Gërmenjit. Mbi bazën e dokumenteve franceze jepen arsyet e shfuqizimit të protokollit të datës 10 dhjetor 1916, me abrogimin e tij nga Komanda Franceze në 18 shkurt 1918. Me marrjen fund të Krahinës Autonome të Korçës, u mbyllën dhe gazetat në fjalë, të cilat si organe të shtypit, luajtën një rol në funksion të përmbajtjes dhe formës së tyre në pasqyrimin e veprimtarisë të kësaj administrate të dyfishtë, asaj kombëtare dhe asaj të pushtimit. Me mbarimin e Luftë së Parë Botërore, më 26 maj të vitit 1920, forcat ushtarake franceze u larguan nga Korça, dhe ajo kaloi përfundimisht nën administrimin e qeverisë shqiptare të Sulejman Delvinës.

Luftrat Punike Luftrat Iliro-Romake

Në bazë të lirisë së pakufizuar të fjalës, demokracia jonë, edhe pse çalamane, falë Zotit, i ka dhënë të drejtë historianit të mbrojë figurat e ndritura të kombit tonë nga fyerjet, përdhosjet dhe shpërfytyrimet e atyre që kanë zgjedhur si mënyrë jetese të fyejnë, të përdhosin, të shpërfytyrojnë ku të mundin - në shtyp, në radio, në televizion - vlerat e ndritura të historisë së Shqipërisë, madje edhe identitetin tonë kombëtar.Si qytetar bashkohem me ato zëra që protestuan kundër fyerjeve, përdhosjeve e shpërfytyrimeve në dëm të figurës së Skënderbeut nga historiani zviceran Oliver Jens Schmitt dhe nga duartrokitësit e tij shqiptarë, të cilët mezi presin të hedhin baltë kundër çdo vlere pozitive të kombit të tyre  që pas shekuj tallazesh, shtypjesh e mjerimesh arriti, më në fund, të gëzojë lirinë e ëndërruar. Si historian e ndiej për detyrë, meqenëse vetë Skënderbeu nuk ka mundësi të flasë, të parashtroj, me sa kam mundësi, argumentet historike që hedhin poshtë hamendësimet, shpifjet dhe shtrembërimet që ata kanë përdorur për ta shpërfytyruar Heroin tonë Kombëtar.

Ndonjëherë pyes veten se çfarë librash duhen blerë për t'u argëtuar dhe për të mësuar në të njëjtën kohë? Peter Lucas e ka këtë përgjigje në romanin e tij tërheqës, emocionues dhe tepër interesant mbi luftën, intrigën dhe romancën. Çdokush që nis ta lexojë nuk do ta ketë të lehtë të shkëputet prej tij. Njohuritë e autorit mbi subjektin janë të thella, si edhe dhembshuria për njerëzit - Amerikanët dhe Shqiptarët, të cilët jetojnë në faqet e Çezarit të Ballkanit - është shumë prekëse. Romani është shkruar kaq fuqishëm saqë mund të bëhet një nga eksperiencat më magjepëse dhe më të paharrueshme të leximit tuaj. Të mbetet gjatë në mendje ashtu sikurse vetëm libri më i mirë mundet. Nëse Peter Lucasi do të krahasohej me shkrimtarë të tjerë ai do të vihej përkrah Ismail Kadaresë dhe Ernest Heminguejit.

Në këtë libër përshkruhen mjaft mirë gjendja në Ballkanin e midis viteve 1878 dhe 1912 dhe skenari kompleks në të cilin u zhvilluan dy konfliktet. Luftërat janë përshkruar në aspektet e tyre strategjike, sikurse edhe në dramën që përjetoi popullsia civile, veçanërisht myslimanët e Turqisë europiane. Një eksperiencë që pati rrjedhime të shumta në marrëdhëniet politike e kulturore midis vendeve ballkanike, shenjat dhe kuptimet e të cilave nuk pushojnë së rënduari edhe sot në procesin e integ-rimit europian të rajonit.

Në fillim të viteve gjashtëdhjetë, në një pyll që rrethon një qytezë të vogël në Bavari, ku vetëm në dukje mbizotëron paqja, ndodh një dramë e llahtarshme, që mbulohet shpejt nga sekreti dhe heshtja. Pol Marloja është një adoleshent francez, që rri te një miku i tij në Gjermani. Aty njihet me Klarën, vajzën e një ish-mjeku të Vermahtit. Fëmijë të paqes, ata e kuptojnë se "krismat e luftës" përhapen në atmosferën në dukje të qetë të kohës së tyre. Luftëra që duket sikur kanë mbaruar, luftëra që ndodhin dhe që nuk janë kurrë të largëta. Por vitet kalojnë. Klara bëhet fotografe dhe Poli skulptor. Sa më shumë largohen, aq më shumë ndiejnë tërheqje ndaj njëri-tjetrit, ndërsa rrugët e tyre herë bashkohen e herë ndahen. Të tjerë personazhe hyjnë në jetët e tyre: Maks Kunci, profesor i filozofisë dhe ish-ushtar në luftën e Algjerisë; Filiber Dodi, artist vetmitar, që jeton në Verkor; apo Zhana, një grua e urtë dhe shumë energjike. Roman i luftës, roman i dashurisë, meditim mbi të keqen, mbi artin dhe lumturinë." E qeshura e gogolit", është historia e të gjitha këtyre jetëve të vëna përballë dykuptimësisë dhe egërsisë së shekullit.

Një mëngjes, Gemma lë jetën e saj të zakonshme dhe hipën në një avion, duke marrë zvarrë (në sensin figurativ), një djalë gjashtëmbëdhjetë vjeçar me emrin Pietro. Destinacioni është Sarajevo, një qytet kufitar ndërmjet Lindjes dhe Perëndimit, ende i pa rimëkëmbur nga luftrat e një të kaluare të dimbshme akoma të afërt. Në aeroport, i pret Gojko, një poet boshnjak, mik, vëlla dhe dashuri e munguar dhe pikërisht ai që e njohu Gemmën me dashurinë e jetës së saj Diegon, fotografin e pellgjeve. Romani tregon historinë e kësaj dashurie, një histori të rinjsh të cilët ribashkohen kur janë më të vjetër, të plakur. Një histori për një dashurie pasionante,të papërsosur si dashuritë e vërtetë. Por është edhe historia e një mëmësie të kërkuar, mohuar dhe shpërblyer.

Romani nis me periudhën e pushtimit fashist, ku ata që e quajnë veten fitimtarë (pushtuesit italianë) jepen në një moment humbjeje. Ata po varrosin një nga drejtuesit e tyre. Ndërsa nëpër rrugët e Vlorës ndihet atmosfera dhe reagimi i shqiptarëve. Kalohet më pas në jetën e çetave që luftonin në mal, në jetën partizane, dashuritë që mund të lindnin etj. Dhe të gjitha këto, Petro Marko i përshkruan me realizëm, duke realizuar personazhe të skalitura, ku nuk mungon humori i hollë e mjeshtëror. Kjo skalitje nuk bëhet përmës përshkrimeve, por përmes dialogut dhe veprimeve, gjë që është karakteristikë e Petro Markos. Dhe në fund, përfundimi që nxjerr lexuesi është i padiskutueshëm, është krejt i qartë dhe i paimponuar. Interesante duket në këtë roman fundi i historisë së dy të dashuruarve. Jo pa qëllim, Petro Marko, nuk i jep të qarta rrethanat e vrasjes së Besës, duke e lënë evazive këtë ngjarje. Pas vdekjes së partizanes edhe Vetëtima vdes. Ai dëshpërohet për humbjen e saj, e në këto kushte sulet në beteja dhe në fund ai vritet. Si shumë vepra të tjera të Petro Markos edhe ky roman është shkruar për të kapërcyer kohën e shkrimit, ai është një roman që jeton në kohë.

Në këtë roman bëhet fjalë për fundin e ushtrisë pushtuese italiane në Shqipëri. Pas kapitullimit të fashizmit, në portin e Durrësit tubohen ushtarët e mbetur nga lufta dhe presin anijet nga Italia për t'u kthyer në vendin e tyre. Pikërisht gjatë ditëve të pritjes në këtë qytet të improvizuar buzë detit, shkrimtari Petro Marko do të zbulojë histori, drama, karaktere, psikologji të nxjerra nga njerëzit e qytetit të fundit. Përveç kësaj autori do të sjellë edhe rrëfimin për dashurinë e oficerit të ri shqiptar Lekës dhe prostitutës së bukur italiane Ana Maria Monte, viktimë po ashtu e luftës dhe e fashizmit. Brenda 7 ditëve, aq sa qëndrojnë italianët e mbledhur në portin e Durrësit për t'u kthyer në Itali, shkrimtari në romanin "Qyteti i fundit" do të zbulojë dhe do të rrëfejë historitë dhe fatet e disave nga ushtria fashiste që para 4-5 viteve e kishte pushtuar Shqipërinë. Në këtë pleksje historish e fatesh, autori do të sajojë linjën e rrëfimit që ndjek hetimi për zbulimin e një krimineli lufte, të maskuar dhe të fshehur brenda turmës së "Qytetit". Në krye të grupit që duhet ta organizojë dhe ta udhëheqë këtë zbulim është toger Leka. Pista që ndjek togeri në këtë drejtim, e ngjashme me labirintet e romaneve dedektive, do të ecë dhe përmes prostitutës italiane Ana Maria Monti. Dhe do të lindë dashuria mes tyre, që është shumëfish më "mëkatare" se ajo mes Gorit dhe Anitës. Leka është toger i Sigurimit Shtetëror të Shqipërisë së sapodalë nga lufta, që la pas shkatërrime dhe krime, ndërsa italiania Ana është e palës që i kreu ato krime, e palës së cilës i shërbente. Kështu shkrimtari, duke ndjekur këtë linjë do të ecë nëpër një teh të mprehtë: do ta lejojë togerin e Sigurimit t'i nënshtrohet zërit të brendshëm dhe të dashurohet me italianen e bukur, apo do të nxjerrë para tij fuqinë e përgjegjësisë dhe të mëkatit ndaj "mollës së ndaluar"? Romani "Qyteti i fundit", në këtë drejtim, sjell mjeshtërinë e të rrëfyerit të Petro Markos, që, i futur vetë mes dy zjarreve, arrin të manovrojë dhe t'u krijojë hapësirë artikulimi të dy krahëve, duke realizuar portrete komplekse, në radhë të parë si ai i toger Lekës. Gjithsesi ai si shkrimtar, pati i pari kurajo krijuese që të prekë sfera delikate, të rrezikshme të realitetit shqiptar të kohës, pasojat e të cilave i ndjeu gjithë jetën.

“Lufta dhe Paqja”, është një novelë historike, e ndarë në katër libra në shqip, që tregon për ngjarjet e trazuara në Rusi gjatë luftërave të Napoleonit në fillim të shekullit të nëntëmbëdhjetë. Mbështetur mbi një stil jete aristokratike që tashmë kishte filluar të zhdukej gjatë kohës që Leo Tolstoi shkroi librin e tij në vitet 1860, libri përmbledh një periudhë relativisht të shkurtër – pesëmbëdhjetë vjet – por paraqet jetët e karaktereve të ndryshëm nga të gjitha segmentet e shoqërisë me detaje të gjalla dhe të mirë realizuara. Ky libër është vëllimi i dytë i novelës.

Poema homerike “Odiseja” u krijua në shekullin e 8 para Krishtit. Ajo tregon aventurat e rrezikshmë të Odisesë (Uliksit), heroit grek dhe mbretit të Itakës, në Greqinë e Perëndimore. Pas rënies së Trojës, Odiseja detyrohet të endet për dhjetë vjet derisa kthehet në shtëpi te gruaja e tij Penelopa, në Itakë.

Poema homerike “Iliada”, është kronikë zhvendosjeje, në lëvizje popujsh, trupore, brutale drejt Lindjes. Ngjarjet e kësaj poeme janë të vendosura në vitin e fundit të luftës së Trojës. Konflikti legjendar përbën sfondin për subjektin kryesor të historisë: mërinë e heroit grek, Akilit.