Libri "Në kërkim të kuptimit në jetë", shkruar nga Viktor Frankëlli, është një nga veprat më madhështore të epokës sonë. Në përgjithësi, nëse një libër ka një fragment, një ide që mbart fuqinë për të transformuar jetën e njeriut, kjo është një arsye e mirë për ta lexuar, për ta rilexuar dhe për ta vënë në reshtin e parë të raftit. Ky libër ka shumë fragmente të tilla. Para së gjithash, ky është një libër për mbijetesën. Si shumë hebrenj nga Gjermania dhe Evropa Lindore, të cilët mendonin se ishin të parrezikuar në vitet 1930, Frankëlli përfundoi në rrjetin nazist të kampeve të përgendrimit dhe shfarosjes. Ai shpëtoi për mrekulli. Mbijetoi ashtu siç thuhet në Bibël: "një urë zjarri e shkëputur nga zjarri". Por rrëfimi i tij në këtë libër ka të bëjë më shumë me burimet e forcës për të mbijetuar sesa me mundimet, vuajtjet dhe humbjet që përjetoi. Disa herë në këtë libër, Frankëlli konfirmon shpesh thënien e Niçes: "Ai që ka një Arsye për të jetuar, mund të përballojë çdo mënyrë jetese". Ai përshkruan me tone prekëse ata të burgosur që hoqën dorë nga jeta, që kishin humbur gjithë shpresën për të ardhmen dhe vdiqën pashmangshmërisht të parët. Ata vdiqën më shumë për shkak të mungesës së shpresës, mungesës së një kauze për të jetuar, sesa për shkak të mungesës së ushqimit apo ilaçeve

Nuk ekziston ndonjë vepër politike apo traktat politik të jetë përdorur, cituar dhe debatuar më shumë se Princi i Nikolo Makiavelit. I shkruar në shekullin XVI, me një qasje të re për kohën, përbën një nga veprat e para të filozofisë moderne, veçanërisht filozofisë politike. Princi, dhuratë jo e rastësishme (ndaj 'qëllimi arsyeton mjetin') për Lorenco de Mediçin, trajton temat kryesore që preokuponin princat; të kuptuarit dhe llojet e principatave, fitimi dhe ruajtja etyre, çfarë (nuk) duhet të bëjnë princat; çdo gjë që — një njeri që ka pushtet ose dëshiron të fitojë — duhet të ketë parasysh. "Në shumicën e rasteve, ata që duan t'i hyjnë në zemer një Princi e kanë për zakon që të ofrojnë ato gjëra që i vlerësojnë si më të dashurat për ta ose që vërejnë se i pëlqejnë më tepër Princit; për këtë arsye shumë herë shohim të ofrohen kuaj, armë, coha të arta, gurë të çmuar dhe stoli të tilla të denja për madhështinë e një princi. Duke dashur pra unë që t'i ofroj Madhështisë Suaj ndonjë dëshmi të dëshirës sime për t'ju shërbyer, nuk gjeta mes pasurive të mia asnjë gjë që ta çmoj apo ta vlerësoj më shumë sesa dijenitë lidhur me veprat e njerëzve të mëdhenj, të mësuara nga unë falë një reflektimi të gjatë mbi ngjarjet e epokës moderne dhe një studimi të vazhdueshëm mbi ngjarjet e së shkuarës: tanimë po jua dërgoj juve, pasi që i kam shqyrtuar me shumë zell, kam medituar lidhur me to dhe i kam përmbledhur në një vëllim të vogël. Dhe, ndonëse e gjykoj të padenjë për t'u paraqitur para jush kjo vepër, megjithatë kam fort besim se falë përmbajtjes së saj, ajo do të bëhet e pranueshme duke konsideruar se nga ana ime nuk mund t'ju bëhet dhuratë më e madhe, se të krijuarit për ju të mundësisë që brenda një kohe tejet të shkurtër të kuptoni gjithçka që unë, përgjatë shumë viteve dhe mes aq shumë vështirësive dhe rreziqeve, kam njohur dhe kuptuar. Dhe ta dini që nuk e kam stolisur këtë vepër me periudha retorike dhe me fjalë pompoze e madhështore ose me çfarëdo joshjeje tjetër apo stolie pavend, gjëra me të cilat shumëkush i mbush dhe zbukuron veprat e veta; sepse unë kam dashur fort që asgjë të mos e hijeshonte këtë vepcr, dhe që vcçse risia që ngërthen në vetvete argumenti dhe rëndësia e subjektit për të cilin flitet ta bëjnë atë të këndshme" - Nikolo Makiaveli

Qyteti i Diellit, një utopi politiko - fetare e tejngopur me astrologji, është paraqitja dhe përshkrimi i një ideali racionalist që nuk gjen vend në realitetet njerëzore dhe që megjithatë" parashtrohet si shoqëria më e mirë e mundshme: komunizmi teokratik. Ndërsa përshkohet nga kuptime e simbolika të ndryshme, lëkundet mes besimit, astrologjisë dhe magjisë, Qyteti i Diellit përcjell metaforikisht idetë abstrakte të filozofisë politike të Campanella-s në një përfytyrim konkret. Kritika bashkëkohëse e ka interpretuar mendimin e tij paradoksal edhe si pasqyrim të klimës politike e sociale të Rilindjes së vonë' ltaliane, ndërkohë që shumëkush te kjo vepër ka parë një pararojë të mendimit marksist.

Romani klasik i kërkimit për dijen, që ka mahnitur, frymëzuar dhe influencuar breza të tërë lexuesish, shkrimtarësh dhe mendimtarësh. Edhe pse bën fjalë për një vend dhe kohë shumë të largët nga Gjermania e vitit 1922, atëherë kur u botua libri, ky roman është i mbushur me ndjesitë e periudhës së Hermann Hesse-s, duke kombinuar filozofi të pangjashme me njëra-tjetrën, si fetë lindore, prototipat Jungianë, individualizmi perën-dimor, në një vizion unik për jetën, të shprehur përmes kërkimit të një njeriu për kuptimin. Eshtë historia e kërkimit të Siddharthës, një indiani brahman të pasur, i cili lë një jetë me privilegje dhe rehati në ndjekje të përmbushjes shpirtërore dhe mençurisë. Gjatë udhëtimit të tij, Siddharta ndeshet me asketë, murgj budistë, tregtarë të suksesshëm, një kurtizane të quajtur Kamala dhe një varkëtar të thjeshtë që ka zbuluar të vërtetën e jetës. Takimi me këta njerëz dhe përjetimi i fazave kryesore të jetës - dashuria, puna, miqësia dhe atësia - e bëjnë Siddhartën të zbulojë se dija e vërtetë drejtohet së brendshmi.

Kërkimi i njëmendtë, pavarësisht se pjesët e kësaj njësie mendimi lëvizin në sinorë të ndryshëm kulture dhe nëpër një truall të veçantë realiteti historik, prirej të gjente përbërësit bashkues të njëra-tjetrës, që të gjitha së bashku u derdhën në lumin e madh të shpirtit dhe psikikës së kombit i cili vërshoi vrullshëm me gjithë erudicionin dhe fuqinë e vet mendore, pikërisht në ato vite të mëdha të historisë sonë. Kjo më bëri të synoja jo vetëm një histori të ngjarjeve, por edhe një histori të kulturës dhe mendimi, të qytetërimit shqiptar. Mund të duket sikur shpesh herë horizonti i kulturës dhe i mendimit zëvendësojnë njër-tjetrin, por e gjitha kjo ka qenë e qëllimtë. Çabej pat shkruar se çdo lëvizje mendore që të konkretizohet, më parë krijon frymën dhe artmosferën e vet. Duke dashur të jem sa më i vëmendshëm në shpalosjen e kësaj frymë dhe atmosfere kulturore që kristalizoi në kohë të ndryshme mendimin shqiptar, herë pas here në libër do të ketë ndërkallje të këtyre horizonteve, por gjithmonë nën funksion të nxjerjes në pah të realitetit krijues të vetë mendimit.   Një shenjë e parë e madhe e truallit pjellor nga ku nisi të lëvrohej mendimi shqiptar, që në kapërcyell të viteve '900, ishte krijimi jo vetëm i modelit të një kulture, por edhe mundësisë për zhvillimin e saj. Bashkë me përpjekjet për shtetin shqiptar, një vepër historike-filozofike "Shqipëria, ç'ka qenë, ç'është e ç'do të bëhet", përtej të qenit një platformë ideologjike e Rilindjes, do të bëhet edhe modeli për një tjetër realitet e kulturë. Ndërsa motivi përfundimtar që i la shqiptarët të vendosnin për alfabetin e përbashkët sipas parimit një tingull-një shkronjë, do t'u shërbente atyre si një mundësi reale për ta zhvilluar këtë kulturë. Fatkeqësia qe se ky model dhe kjo mundësi do të shoqëroheshin organikisht me një kontrast të dukshëm midis nivelit sipërisht të dallueshëm të mendimtarëve tanë dhe atij të "pamjaftueshëm" të podiumit të cilit ata i drejtoheshin.

JETËSHKRIM Zekerija Idrizi lindi në vitin 1969, në lagjen e Dizhonit në Shkup. Shkollën fillore dhe të mesmen "Medreseja Isa Beu" i kreu me sukses, me rezultatin "shkëlqyeshëm", në Shkup. Studimet i ndoqi në religjion dhe filozofi, pranë Fakultetit të Shkencave Islame, në Sarajevë. Botoi qindra shkrime në revistën informative, kulturore e shkencore islame "Hëna e re', organ ky i Bashkësisë Fetare Islame, në Maqedoni. Herë pas herë, botoi edhe në gazetat të tjera shqip si në: "Flaka" (Shkup), "Fakti" (botimi në diasporë dhe Shkup), "Koha ditore" (Prishtinë) dhe "Bota sot" (Cyrih). Gjithashtu botoi edhe në revistat: "Familja" (Tiranë) dhe'"Dituria islame” , organ ky i Bashkësisë Islame të Kosovës. Deri më tani ka përkthyer nga boshnjakishtja veprën kapitale "E drejta islame" të autorit dr. Jusuf Kardavi dhe si ështëbashkëpërkthyes nga arabishtja për veprën: "Tc vërtetat esenciale të Islamit" të autorit Abdullah Sead.

Kanti është filozofi gjerman më i njohur dhe më pak i lexuar. Sigurisht, kjo nuk varet nga cektësia apo kufizimi intelektual i kujdo që i afrohet me guxim veprave të mendimtarit të Konigsbergut, por më tepër nga natyra e ndërlikuar dhe nga madhështia e sistemit filozofik të zhvilluar prej tij. Nuk është e lehtë ta lexosh Kantin. Librat janë vërtet të ndërlikuar dhe kanë çuar në dëshpërim jo pak lexues të interesuar. Ai që dëshiron apo ai që duhet të lexojë veprën kryesore të Kantit, pra "Kritikën e arsyes së kulluar", te ky libër do të gjejë një udhërrëfyes të denjë për studimin e këtij teksti magjepës, por që nuk kuptohet aq lehtë. Libri paraqet një grishje, nga ana e një lexuesi të specializuar, për t'u nisur bashkë me të në një udhë jo shumë të lehtë dhe për t'u familjarizuar dora-dorës me fjalorin tipik të Kantit, e për të aritur më në fund ta lexojmë drejtpërdrejt veprën e tij të madhe, në mënyrë të këndshme e të dobishme. Sigurisht, nuk duhet të na vijë turp se jemi "fillestarë" në fushën filozofike, përkundrazi, kush e pranon se është fillestar, është tashmë një hap më përpara në rrugën që çon në kapërcimin e kësaj gjendjeje. Ky libër na jep mundësinë për t'ia dalë mbanë.

Njerëzor, tepër njerëzor është një libër tjetër për shpirtra të lirë, nga Fridrih Niçe, i përkthyer nga Taulant Hatia. Shkëputur nga Hyrja:Në fillim Niçe kishte menduar që ta botonte librin Njerëzir, tepër njerëzor, si anonim, pa vendosur emrin e tij në koperinë, madje disa nga arsyet pse, i tregon Rikard Vagneri me në të letrës që botohet në fillim të këtij libri. Kjo është edhe një magnet që të thith e të fut në libër. Niçja e hoqi këtë dedikim në botimin e vitit 1886, duke i shtuar parathënien e përfshirë edhe në botimin tonë. "Për veten time, shkruan Niçe, asgjë nuk m'u duk më e mirë sesa kur mbeta i lidhur fort pas qëllimit, domethënë: kur përdora të gjithë kohën e jetës për të, duke përsosur arsyen time dhe u rashë pas gjurmëve të së vërtetës, në llojin dhe mënyrën siç e kisha shkruar unë..."

Kozmologu me famë botërore dhe autori bestseller nr. 1 i librit Një histori e shkurtër e kohës, na jep mendimet e tij të fundit mbi pyetjet më të mëdha për universin, në këtë vepër të shkëlqyer të publikuar pas vdekjes së tij. Si u krijua universi? A do të mbijetojë njerëzimi në planetin tokë? A ekziston jetë inteligjente përtej sistemit tonë diellor? A mund të na e kalojë ndonjëherë në zgjuarsi inteligjenca artificiale? Përgjatë karrierës së tij të jashtëzakonshme, Stephen Hawking e zgjeroi kuptimin tonë për universin dhe zbuloi disa nga misteret më të mëdha të tij. Por edhe pse puna e tij teorike mbi vrimat e zeza, kohën imagjinare dhe universet e shumëfishtë ia çoi mendjen në pikat më të largëta të hapësirës, Hawking besonte se shkenca luan një rol themelor në ndreqjen e problemeve këtu në tokë. Dhe tani, ndërsa përballemi me ndryshime shkatërrimtare – përfshi ndryshimin e klimës, kërcënimin e luftës bërthamore dhe zhvillimin e super-inteligjencës artificiale – Stephen Hawking e kthen vëmendjen te çështjet më urgjente për njerëzimin. Gjithëpërfshirës, stimulues nga ana intelektuale, i argumentuar me pasion dhe i mbushur me humorin e tij karakteristik, PËRGJIGJE TË SHKURTRA PËR PYETJET MADHORE, libri i fundit i një prej mendjeve më të mëdha të historisë, është një këndvështrim personal mbi sfidat me të cilat përballemi ne si racë njerëzore dhe se ku ne, si planet, do të shkojmë më tej.

Nëse e mban veten për kërkues të denjë të së vërtetës, atëherë ke për ta nisur të gjithë procesin duke dyshuar, të paktën një herë në jetë, në gjithçka të mundshme." Dekarti e shkroi këtë libër me qëllimin që ky i fundit të ishte vepra e tij e madhe, sinteza e të gjitha teorive të tij në fizikë dhe filozofi. Përmes parimeve që ai na sjell prej një filozofie matematikore, arrin të argumentojë mbi natyrën e trupit dhe mendjes, ekzistencën e Perëndisë dhe nevojën për pastrimin e koncepteve njerëzore nga zinxhirët e paragjykimeve të fëmijërisë së hershme. Përmes aktit të të menduarit Dekarti na shpalos kështu mënyrën e vetme sesi mund të ndërtojmë themele të forta kundrejt njohjes, duke u nisur nga dyshimi metodik.

Për të gjithë tashmë (e tillë është gjendja fatkeqe ku ndodhemi) studimi i filozofisë sjell përbuzje dhe fyerje, në vend të nderit dhe lavdisë. Bindja vdekjeprurëse dhe monstruoze se filozofia nuk duhet të studiohet fare ose vetëm nga pak njerëz, ka pushtuar pothuajse të gjitha mendjet. Sikur këto çështje që kemi kërkuar me kujdesin më të madh: shkaqet pse ndodhin gjërat, mënyrat si vepron natyra, plani i university, këshillat e Zotit dhe misteret e qiellit dhe të tokës, të ishin diçka e pavlerë para syve dhe duarve tona, veçse nëse dikush me një njohuri të tillë do të përfitonte favore apo të ardhura për veten e tij. Kështu, kemi arritur në pikën ku, është e dhimbshme ta pranojmë, personat e vetëm të cilët quhen të mençur janë ata që ndjekjen e dijes e kanë degraduar në një tregti fitimprurëse. Dhe e përkora Pallas, që banon brenda nesh vetëm nga zemërgjerësia e Zotave, refuzohet, tallet, fërshëllehet me përbuzje, duke mos pasur askënd që ta dojë dhe t'i jetë mik.

Kujtimi i Templarëve jehon përmes shekujve në Botën Perëndimore. Si arsye e misterit të së pavetëdijshmes kolektive, ngjashmërisht me të varfrin që kujton pasurinë e tij të dikurshme, të shqetësuarin me paqen e tij të mëparshme a të sëmurin me shëndetin që kishte, ekziston edhe te secili prej nesh një etje e vazhdueshme për të studiuar fenomenin e Templarëve. Pashmangshmërisht, ndjejmë se në të fshihet ende i gjallë një sekret i së shkuarës, si një çelës i ndritshëm për të hapur portat e së nesërmes. Ekzistojnë me mijëra libra të botuar mbi këtë temë, dhjetëra filma dhe dokumentarë, kërkime shpesh të sëmura dhe maniake deri në detaje vetëm e vetëm që të na zbulojnë diçka më tepër rreth tyre. Natyrshëm, pothuajse e paformuluar dhe e heshtur, na lind pyetja: mes mijëra teksteve të dedikuara këtyre mistikëve dhe luftëtarëve mbrojtës të udhëve (në të gjitha kuptimet e termit) e mes qindra tezave të cilat përpiqen të zbulojnë "sekretin" e Urdhrit Templar, për çfarë na flasin faqet e këtij libri? Kjo është një enigmë, të cilën duhet ta zbulojë vetë lexuesi, kur zemra e tij të ndërmarrë aventurën brenda muzikës dhe së vërtetës së këtyre faqeve, atëherë kur, sikurse thoshte Aristoteli, zëri i qartë ose jo i atij që depërton brenda, të shndërrojë "nga latente në të gjallë" gjithçka që fle dhe pret brenda këtij libri.

Nuk ka shërim: për të ecur me siguri në pyllin e jetës duhet të jesh i ditur, duhet njohur topografia e saj, rrugët e saj apo "metodat"; domethënë, duhet pasur një ide e hapsirës dhe e kohës në të cilën jetohet, një kulturë aktuale. Mirëpo: kjo kulturë, ose merret ose shpiket. Ai që ka guximin ta shpikë vetë, për të bërë i vetëm atë që kanë bërë tridhjetë shekuj njerëzim, është i vetmi që do të ketë të drejtën të mohojë nevojën sipas së cilës është Universiteti ai që, para së gjithash, mëson kulturën. Për fat të keq, e vetmja qenie që do të mund ti kundërvihej me bazë tezes sime do të ishte një... i marrë.

Ky libër përmbledh më shumë se 20 artikuj, ligjërata dhe biseda të prof. Fei Xiaotong, nga fundi i viteve 1980 deri në fillim të viteve 2000. Tema e tyre qëndrore është se si qytetërimet do të bashkëjetonin në kontekstin e globalizimit të shpejtë. Fei propozon konceptin e tij "të vetëdijes kulturore", të përmbledhur shkurtimisht në aksiomën secili vlerëson më të mirën e vet, vlerëson më të mirën e të tjerëve, të gjithë vlerësojnë së bashku më të mirën për një harmoni më të madhe të të gjithëve". Ky koncept është rezultat i një pune studimore shumëvjecare në këtë fushë, dhe përfaqëson një sintezë të formimit të tij perëndimor dhe mendimit tradicional kinez.

Ky libër u dedikohet të gjithë atyre që janë të etur të kuptojnë jetën rreth tyre, madje edhe nëse nuk shquhen për aftësi fotografike . Për të kuptuar konceptet e fotografisë nuk kërkohet asnjë njohuri teknike apo eksperiencë e mëparshme në këtë fushë, megjithëse besojmë se trajtimi që paraqet libri ka për t'iu dukur interesant çdo lexuesi, veçanërisht atyre që e shohin fotografinë si një mjet për të zbuluar botën në të cilën jetojnë. Për ata që janë të dashuruar me fotografinë, ky libër mund të ofrojë një këndvështrim të ri, plot finesë dhe thellësi jetike, duke e arritur këtë pa kontributin e vetë aparatit fotografik. Një filozof i vërtetë mëson mbi jetën jo vetëm dhe ekskluzivishi në një klasë mësimi: jeta në vetvete, me të gjitha aspektet e saj, është shkolla dhe mësuesja e tij e vërtetë, dhe kështu, ndodh që e verteta të mund të qaset ndonjëherë edhe përmes lentes së aparatit fotografik. Pierre Poulain jep mesime filozofie dhe i është dedikuar fotografisë per më shumë se 25 vite. Për të, këto të dyja nuk janë dy rrugë të kundërta, por dy shprehje të ndryshme të të njëjtit kërkimi për dituri, i cili shprehet në vetvete si bukuri.

Përse shën Pali? Përse ta kerkosh këtë "apostull", kur është dhe i dyshimtë e me sa duket edhe i vetëshpallur i tillë, madje që emrin ia lidhim rëndom përmasave më institucionale e më të mbyllura të krishtërimit: Kishës, disiplinës morale, konservatizmit shoqëror, dyshimit ndaj çifutëve? Si ta nënshkruajmë emrin e tij në realizimin e përpjekjes sonë: me ri-themelu një teori subjekti që ia nënvë ekzistencën e tij përmasës rastësore të ngjarjes si dhe kontingjencës së kulluar të qënies-së-shumëfishtë, ama pa sakrifikuar motivin e së vërtetës? Sipërmarrje e çuditshme. Prej shumë kohësh ky personazh më shoqëron me të tjerë, Mallarme, Cantor, Arkimed, Platon, Robespierre, Conrad... Pali eshtë për mua mendimtar-poeti i ngjarjes po aq sa ai që praktikon dhe shpreh trajtat invariante të asaj që mund të quhet gura militantë. Ai ngjiz lidhjen, integralisht njerëzore, fati i së cilës më mahnit, mes idesë së përgjithshme të një këputjeje, përmbysjeje, dhe idesë së një mendimi-praktik që është dhe materialiteti subjektiv i kësaj këputjeje.

Friedrich Nietzsche ka qënë një ndër mendimtarët më subversiv dhe revolucionar në filozofinë perëndimore dhe Kështu foli Zarathustra mbetet vepra më e famshme dhe më me ndikim e tij. Përshkruan profetin antik persian Zarathustrën dhe zbritjen e tij nga vetmia në male për t'i treguar botës se Zoti ka vdekur dhe se mbinjeriu, rnishërimi njerëzor i hyjnores, është pas-ardhësi i tij. Me fuqinë që shndrit dhe poetikën madhështore, Nice argumenton se kuptimi i jetës nuk duhet kërkuar në devocionet fetare a nënshtrimet përulëse por në forcën e jetës së plotfuqishme: pasionante, kaotike dhe të lirë.

Ne jemi të huaj ndaj vetvetes, ne që arrijmë të njohim gjitçka, nuk njohim vetveten, dhe kjo ka një shkak të rëndesishëm. Ne nuk kemi kërkuar asnjëherë reth vetes tonë dhe shtrohet pyetja se si mund të ndodhë që ta gjejmë vetveten? Me të drejtë thuhet se “zemra juaj është atje ku ndodhet thesari juaj” thesari është atje ku janë zgjojtë e njohjes sonë. Posi bletët, edhe ne, bartësit e mjaltit të shpirtit, jemi gjithmonë të shqetësuar për një gjë: në zemrën tonë kemi vetëm hallin se ‘’çdo të sjpiem në shtëpi. Ndërsa lidhur me jetën në përgjithësi e deri te të ashtuquajturat “ Përjetime” cili nga ne është aq serioz- apo kush ka aq kohë për t’u marrë me një gjë të tillë

Liria dhe Neurobiologjia trajton mundësite e ekzistencës së vullnetit të lirë brenda kontekstit të neurobiologjisë duke shpjeguar fillimisht marrëdhënien mes realitetit njerëzor dhe realitetit me thelbësor të përshkruar prej fizikës dhe kimisë. Më pas duke shpalosur pasojat që koncepte të ndryshme kanë mbi neurobiologjinë e ndërgjegjjes, propozon nje zgjidhje neurobiologjike për problemin.Duke shpjeguar rolin që gjuha ka në formimin e realitetit tonë politik ai e zbaton teorinë e ontologjisë sociale mbi pushtetin politik ndërsa fokusohet në strukturat institucionale që organizojnë, fuqizojnë e rregullojnë jetët tona - si paraja, prona, martesa, qeveria - dhe menyren se si gjuha i përligj ato. Me argumentimin se ndërgjegjja dhe racionaliteti janë rezultate të zhvillimit biologjik të species, ai adreson në mbyllje problemin e vullnetit të lire.