Tepria e punës dhe e arritjeve përshkallëzohet në vetëshfrytëzim. Ky është më efikas se shfrytëzimi që vjen nga jashtë vetes, sepse shoqërohet nga ndjenja e lirisë. Shfrytëzuesi është njëkohësisht edhe i shfrytëzuari. Xhelati dhe viktima nuk dallojnë më. Kjo vetëreferencë krijon një liri paradoksale që kthehet në dhunë për shkak të strukturave shtrënguese që mbart në vetvete. Sëmundjet mendore të shoqërisë së arritjeve janë pikërisht manifestimet patologjike të kësaj lirie paradoksale.

Epikteti lindi skllav rreth vitit 55 e.s në zgjatimet lindore të Perandorisë Romake. Kur u lirua nga skllavëria, ai themeloi një shkollë të filozofisë stoike me shumë influencë, qe theksonte se qeniet njerëzore nuk mund të kenë jetën nën kontroll, në dorën e tyre është vetëm përgjigja ndaj saj.

"Shkurtësia e jetës" është një ese morale e shkruar nga filozofi stoik romak Seneka në vitin 49 të erës sonë. Është hartuar në formën e një letre, të cilën Seneka ia drejton vjehrrit të tij, Paolinos. Autori vë në dukje se njerëzit e shpërdorojnë pjesën më të madhe të kohës me aktivitete të pakuptimta. Nga njëra anë, natyra i jep njeriut kohë të mjaftueshme për të realizuar gjëra te rëndësishme.

"Vdekja ne moshën 87-vjecare nuk është tragjedi, sidomos kur mendoj për të gjithe njerëzit më të rinj që kanë vdekur. Këtë javë, gazetarja Cokie Roberts vdiq në moshën 75-vjecare. Ndieja një lidhje të veçantë me të, si bashkëmarrëse e çmimit per ish-studentet e dalluara te Uellslit. Portreti im varet ne një sallë madhështore në kolegj bashkë me portretin e saj dhe të shumë ish-studentevë të famshëm, si Hillary Clinton dhe Madeleine Albright. Më pushton një grimë krenarie kur mendoj qe edhe unë kam qenë pjesë e lëvizjes feministe që çoi përpara të drejtat e grave gjatë dy brezave te fundit. Ajo ishte koha ime. Se ç'do të ndodhë në të ardhmen, pas vdekjes sime, nuk është me ne dorën time."

'E keqja lind nga paaftësia për të menduar. E keqja e sfidon mendimin, sepse sapo mendimi përpiqet të merret me të keqen dhe të shqyrtojë premisat e parimet nga ajo buron, mendimi mbetet i zhgënjyer sepse nuk gjen asgjë në të. Ky është banaliteti i së keqes.'

Sot po përhapet kudo molepsja nga nacionalizmi dhe kudo po vërehet dobësimi i kombit. Mirëpo kombi modern është një projekt politik i ve-çantë. Ky komb, që lindi në shekullin XVII në Angli, ShBA dhe Francë, ki-shte si detyrë kryesore që të përfshinte njëlloj cilindo në jetën e një bashkësie politike dhe ta mbronte këtë bashkësi në skenën ndërkombëtare. Kombi synon që të jetë një bashkësi ideale e qytetarëve. Ai njeh vetëm njerëz të barabartë, të cilët kanë të përbashkët gjuhën, historinë dhe vullnetin për të jetuar bashkërisht. Ai nuk përfill fare veçoritë etnike, krahinore, kulturore, gjuhësore dhe fetare të gjithsecilit. Kësisoj kombi modern është i pandashëm historikisht nga demokracia dhe në thelb i kundërvihet nacionalizmit. Cila do të jetë e ardhmja e kësaj bashkësie qytetarësh, kur disa mburren dhe kapen pas dasive etnike ose njëjtësisë fetare dhe kur të tjerë ngatërrojnë detyrat e tyre si qytetarë me të drejtat që kanë si konsumatorë?

Nga autori best-seller Robert Greene, vijnë të qëmtuara shkëlqyeshëm strategjitë e luftës që mund të na ndihmojnë të fitojmë mjeshtëri në botën moderne. Duke përfshirë kuiturat mbarëbotërore dhe duke sintetizuar dhjetëra tekste politike, filozofike dhe fetare, 33 Strategjitë e Luftës është një udhëzues gjithëpërfshirës për lojën delikate shoqërore të jetës së përditshme. Bazuar në mësime të thella, të përjetshme, ilustruar me bollëk me shembuj të gjenialitetit dhe marrëzisë së të gjithëve, nga Napoleoni te Margaret Thatcher dhe Hanibali te Uliks S. Granti, te diplomatë, të ashtuquajturit kapitenë industrie, deri te shpatarët samurajë.

Në këto artikuj Ajnshtajni tërheq vëmendjen për rëndësinë e aspekteve morale dhe intelektuale të shoqërisë njerëzore, për domosdoshmërinë e sigurimit të lirisë dhe të drejtave njerëzore, për rolin e intelektualëve në shoqëri, për ruajtjen dhe pasurimin e arritjeve më të mira të shoqërisë njerëzore.

Poetët vargëzojn ndjenjën, për ta ritreguar me figura të gjalla, ndërsa ligjëvenësit, rindërtojnë në amendamente, proçedurat, për një shtet konsolidues.... Pllumb Shehu, poet.

Zbathur ecje shekujve i shkelje pluhurin e kohës Në sofizmat e pathënura të fjalëve inati qetësohej. Kërkonte, legjendat e dhimbura të paditurisë hokatare. Diogjen, llamba ndriçon në mijëvjeçar paudhësie.

Janë të pakta veprat e lashta që kanë të njëjtin ndikim si Meditimet e Marcus Aurelius, filozofit dhe perandorit romak (161-180 p. K.). Një seri ushtrimesh shpirtërore të mbushura me mençuri, udhëzime praktike dhe një kuptim të thellë të sjelljes njerëzore, ky libër mbetet një nga veprat më madhore të reflektimit shpirtëror dhe etik që është shkruar ndonjëherë. Njohuritë dhe këshillat e Marcus-it, që nga jetesa e deri te përballja me vështirësitë dhe bashkëveprimi me të tjerët, e kanë bërë librin Meditime thelbësor si për shtetarët, ashtu dhe për filozofët, ndërsa breza të tërë lexuesish të zakonshëm kanë reaguar pozitivisht ndaj stilit të tij të drejtpërdrejtë dhe intim. Për këdo që ka vështirësi të pajtojë kërkesat e lidershipit me shqetësimin për integritetin personal dhe mirëqenien shpirtërore, Meditime mbetet po aq i vlefshëm tani, sa ç'ishte dymijë vite më parë.

Tërheqja që dikush gjen në ngjyra dhe në tingull e bën njeriun të pyesë nëse fshihet një mister pas tyre, nëse ka një gjuhë me ngjyra dhe tinguj që mund të mësohet. Dhe përgjigjja është se gjuha e ngjyrës dhe e tingullit është gjuha e shpirtit dhe se është gjuha jonë e jashtme ajo që na bën të hutojmë për kuptimin e asaj gjuhe të brëndshme. Ngjyra dhe tingulli janë gjuha e jetës. Jeta shprehet në të gjitha rrafshet e ndryshme të ekzistencës në formën e ngjyrës dhe tingullit. Por manifestimet e jashtme të jetës janë aq të ngurta dhe të dendura sa që sekreti i natyrës dhe karakterit të tyre është varrosur poshtë. Pse bota quhet iluzion nga mistikët? Sepse natyra e shfaqjes është e tillë që ajo e fsheh sekretin e vet brenda vetes dhe shfaqet në një formë kaq të ngurtë, saqë fshihen imtësi, bukuri dhe mister i karakterit të saj, Prandaj, kërkuesit e së vërtetës së jetës, studentët e jetës, janë dy lloje të kundërta. Njeri dëshiron të mësojë nga pamja e jashtme. Tjetri dëshiron të zbulojë sekretin që fshihet pas tij. Ai që mëson nga e jashtmja e merr njohurinë nga e jashtmja, të cilën ne e quajmë shkencë.

Kur dikush dëshiron të vlerësojë një libër, ai parasheh që ky libër do të lexohet edhe pas njëqind vjetësh. Për herë të parë ky libër u botua në formën e pamfletit, në qershor të vitit 1850 dhe, meqenëse të vërtetat e tij janë të përjetshme, do të lexohet edhe shekullin e ardhshëm. - Sheldon Riçmen

Pavarësisht debateve dhe paqartësive lidhur me autorin e kësaj vepre, është pranuar tashmë se ajo është shkruar nga Li Er, i cili sipas legjendës, ka pasur mjekër dhe vetulla të bardha qysh në lindje, prandaj nga pasardhësit u quajt Laozi (Plaku / Plaku i urtë). Laozi ka lindur në fund të periudhës së pranverë-vjeshtës, pra rreth 2500 vjet përpara dhe konsiderohet si filozof, mendimtar e historian i madh i Kinës antike, si themelues dhe përfaqësuesi kryesor i shkollës së Taoizmit. Po kështu Laozi është cilësuar si një ndër njerëzit më të famshëm të kulturës botërore si dhe renditet ndër 100 historianët më të famshëm të botës. Doktrina e tij ka luajtur rol të rëndësishëm për gjithë zhvillimin e filozofisë kineze.

Një nga mësuesit filozofë më të mëdhenj në botë, Krishnamurti, ofron urtësinë e tij frymëzuese për shumë nga vështirësitë që hasim në jetë, që nga marrëdhëniet dhe dashuria, e deri tek ankthi dhe vetmia. Ai u jep përgjigje pyetjeve të tilla si "Cili është kuptimi i jetës?", "Si mund ta jetoj jetën me gjithçka që ofron ajo?", për të nxjerrë në pah mënyrën më të mirë për të qenë vetvetja. I lexuar nga miliona njerëz të të gjitha sferave të jetës, Krishnamurti na tregon se nuk kemi pse ndjekim asnjë rrugë, asnjë autoritet më të lartë, asnjë guru dhe se në fund të fundit mënyra se si e jetojmë jetën tonë është përgjegjësi e jona. "Një nga pesë shenjtorët e shekullit të 20-të."-Revista TIME "Krishnamurti ka ndikuar thellësisht në jetën time."- DEEPAK CHOPRA "Mrekullisht i mençur." -JACK CORNFIELD

“Pas një leximi plot ëndje dhe vëmendje, në çastin që e mbarova përkthimin e Qasje artit poetik të Aristotelit nga Anton Nikë Berisha, disa mendime m'u përvijuan vetvetiu në mendje. Përkthimi në fjalë i këtij gurthemeli të artit poetik botëror, ka përparësinë madhore se është bërë me përkushtim, dije të thella dhe duke përdorur metodën krahasuese, mes disa përkthimeve të mëparshme prej gjuhëve të ndryshme që Anton Nikë Berisha me të drejtë i ka përmendur, por edhe seriozitetin e tij të dëshmuar si njeri i gjuhës dhe kujdesin e skajshëm për ta prurë sa më pranë burimores këtë vepër. Kjo më pëlqeu edhe më shumë, duke qenë një veçori e përkthimit të tij, që duke e sjellë sa më kuptueshëm në shqip, 2300 vite pas shkrimit të kësaj vepre, ai ka ruajtur gjithsesi frymën burimore, tiparet dhe formën e vetë Aristotelit, sepse përndryshe vepra do të ishte padyshim e përçudnuar (si ndodh shpesh në përkthimin e klasikëve të lashtësisë), duke humbur përmbajtjen dhe tingullin e saj të mirëfilltë. Është këndshëm kur vepra ndihet e lashtë, edhe kur e lexon në 2020, po sërish është e kuptueshme, e kjo është merita e veçantë e këtij përkthimi. Qasje artit poetik rrjedhimisht do të përbëjë ndoshta një pikënisje, një udhëzim për përkthyes të tjerë, që duan të lëvrojnë letërsinë antike.” -Elvi Sidheri

"Ne kemi tashmë shumë të rinj e të reja që shkruajnë e botojnë libra, por jo të gjithë dinë të shkruajnë e të nyjëtojnë qartë e me mëtime të dukshme për saktësi e duke e tëholluar mirë brumin e shqipes. Kaon Serjani e ka nisur mbarë e mirë udhën e shkrimtarisë. Ai e ka në thua të shkruarit, por ka edhe zellin e përkushtimin për të bërë emër në letrat shqipe. Mbas romanit "Qelia e lirisë" dhe sprovave të tjera i është shtruar prozës filozofike e teologjike. Kemi nevojë për porozatorë që u qasen edhe lavrave studimore që kërkojnë dije e mençuri, sikundër është edhe libri Mbi të vërtetën, religjionin dhe moralin, të cilin e lexova me ëndje. Më duket se, në personin e Kaon Serjanit, ish-studentit tim të mirë, kemi një hulumtues të urtë e me perspektivë." Prof. Dr. Gjovalin Shkurtaj Akademik Emeritus "Kaon Serjani i prezanton lexuesit shqiptar me plot sukses të dhëna të reja empirike për sa i përket të së vërtetës, religjionit dhe moralit. Kjo është një prurje meritore për kuadrin e mendimit historik shqiptar për tri temat bosht që ka preokupuar kronologjikisht gjithë qytetërimin perëndimor. Autori ka përfituar të japë një përgjigje sa epistemologjike, pragmatike, etike po kaq edhe ontologjike bazuar në perceptimet, kërkesat dhe pikëpamje postmoderniste që po zotërojnë modelin dhe paradigmën e re jo vetëm shqiptare por edhe më gjerë këto dy dekadat e fundit" Dr. Femi Cakolli Instituti për Studime Shqiptare dhe Protestante "Kaon Serjanin e kam patur student në Seminarin e Denverit, ku shkëlqeu në lëndët që ndoqi, duke treguar premisa të mëdha për studiues. Këtë libër bën mirë ta lexojë cilido që po përpiqet të bëjë lidhjen e pjesëve të mozaikut të jetës sipas kuptimit të tyre." Dr. Douglas Groothuis Profesor i filozofisë dhe etikës në Seminarin e Denverit, Kolorado, SHBA.