Erosi dhe Thanatosi në mjerim (Një vështrim semiologjik mbi romanin « Lumi i Vdekur » të Jakov Xoxës) Letërsia e shkruar në vitet e socializmit ka nevojë të tregohet edhe në një formë tjetër për t'u kuptuar më mirë si tekst dhe p'ër të ndriçuar më qartë raportin e zërit off me zërin on, për të marrë vesh më mirë rolin e autorit të tekstit dhe rrëfyesit dhe, në fund fare, për të kuptuar më mirë nëse autorët e realizmit socialist rrëfenin ngjarjen duke ilustruar një tekst të shkruar për të, apo ndërtonin vetë një të tillë, duke mos iu bindur atij teksti të shkruar më parë. Duke e lexuar me këtë sy dhe duke pasur parasysh se ai është botuar para pesëdhjetë e katër vjetësh, në fillim në revistën «Nëntori» në vitin 1964, e pastaj si libër më vete me pjesë, vura re se ky roman nuk duket se është shkruar nën trysninë e realizmit socialist dhe është më shumë një narrativë natyraliste që ndërtohet jo aq nga shtysa për të vizatuar mjerimin, gjendjen e vështirë të fshatarësisë, ndarjen klasore, shfrytëzimin etj. Ky roman është shkruar nën një shtytje tjetër, mendoj unë. Rrëfimin këtu e vë në livizje pasioni, erosi dhe vdekja, thanatos.

"... përkthimi nuk është thjesht një kalim nga një gjuhë në tjetrën, por edhe një kalim nga një kulturë në tjetrën, nga një enciklopedi në tjetrën. Një përkthyesi lipset të mos i trembet syri jo vetëm nga rregullat rreptësisht gjuhësore, por edhe nga elementet kulturore, në kuptimin më të gjerë të fjalës". Një demonstrim i shkëlqyer erudicioni prej njërit nga mendimtarët më të shquar të botës rreth çështjes se si përkthimi i keq mund të cenojë kulturën, politikën dhe artin. I bazuar në një varg leksionesh për përkthimin, ky studim është një diskutim provokues dhe bindës për vështirësitë e një përkthimi besnik. Duke përdorur shembuj nga tekstet e letërsisë klasike, përfshirë edhe romanet e tij bestsellers, Eco-ja shqyrton gjërat e drejta dhe gabimet, keqkuptimet dhe "negocimet" e domosdoshme gjatë përkthimit. Aty ku Hamleti i Shekspirit, kur dëgjon Polonin prapa perdeve, bërtet: A rat!, Hamleti i Nolit bubullin: Një mi! A është ky përkthimi besnik?! Por ka një arsye të fortë për këtë...” Me shumë mprehtësi dhe humor gjatë analizës së përkthimeve të ndryshme, Eco-ja dëften se si kryhen këto negocime. Duke ndriçuar grackat e një përkthimi fjalë për fjalë, ai i kërkon një aparature të përkthejë një pjesë nga Bibla në spanjisht, pastaj e kthen atë sërish në anglisht, pastaj në gjermanisht dhe sërish në anglisht. Përfundimi është gazmor dhe qesharak, por, sipas këndvështrimit të Eco-s, aty prapëseprapë mund të dallosh që bëhet fjalë për Biblën dhe jo për aventurat e para të Harry Potteri-t. Interesant dhe i kuptueshëm për gjithkënd, ky studim është i domosdoshëm veçanërisht për studentin e gjuhëve të huaja.

Ky libër përmban : Ç’është gjuha? –Përse dhe si e nxënë fëmijët gjyhën? Gjuha veprimtari njerëzore. Fjalët simbolet dhe shenjat. Komunikimi,- komunikimi me fjalë me shkrim dhe me gjeste etj

Paraqitet një libër xhepi që besojmë se mund të sherbejë per të mënjanuar së paku disa dhunime haptas të shqipes që i vrasin veshin e mendjen jo vetëm gjuhëtarëve, mësuesve etj., por çdo shqiptari që flet (a shkruan) gjuhën amtare.Fatmirësisht ka dhe autorë librash, shkrimtarë, gazetarë të aftë dhe nuk mungojnë as personalitete të politikes që, gjatë zhvillimit të vrullshem të shqipes keto dhjetevjecarët e fundit, përpiqen të vënë kundër rutinës së ditës dhe pikerisht kjo na jep zemër e shpresë se ky botim mund të ndihmojë konkretisht në ketë drejtim. Sidoqoftë thirrjet patetike e mjetet gjuhësore për të ruajtur gjuhën nuk po mjaftokan për t'i ndalur hovin varfërimit e përdorimit të papërgjegjshem të gjuhes. Duket se tashmë ka ardhur koha edhe për gjuhën shqipe, që të mbrohet me ligj nga Shteti, siç veprohet për monumentet e kulturës (ku hyjnë edhe disa rrepe shekullore etj.).

Lexojmë e dëgjojmë çka thonë shtetarët, çka shkruajnë gazetarët, çka botojnë studiuesit dhe njerëzit me grada e tituj shkencorë shumë të lartë. Gati të gjithë jemi pushtuar nga dëshira për të qenë modernë. As kjo nuk është e pamirë, por e pamirë është, madje sa nuk ka ku të vejë më e tillë, dëshira e disave për ta shfaqur "modernitetin" me fjalë të huaja. Të tmerron trumbeta e drafteve, bordeve, implementimeve, fizibiliteteve, bi- e multilateraleve, kurrikulumeve, konsensuseve, gjenerimeve dhe e kushedi sa anglo-italianizmave të panevojshme! Po përdoren shumë fjalë të huaja, po edhe mënyra të huaja të thëni, të panevojshme po se po, por shpesh edhe të pahijshme e të pamoralshme, siç janë, ndër të tjera, fjalët e thjeshtligjërimit (të ashtuquajturat "fjalët të pista") në emisionet e mjaft shfaqjeve të humorit dhe në emisione televizive, që meritojnë të quhen "pornoligjërime". Po të ishte gjallë i ndjeri Atë Anton Harapi do të thoshte me të drejtë "na hypi hordheku".

“Emni i këtij shkencëtari frëng lidhet edhe me kontributin e dhanun historisë apo studimeve arkivale shqiptare në të katërtën e parë të shek. XX. Mario Roques përmendet edhe për meritën "e nxjerrjes nga bibliotekat dhe të botimit me metodë të dokumentave, që ta thomi me fjalët introduktive të Fjalorit të Bardhit do të formojnë bazën filologjike për linguistikën dhe filologjinë shqiptare". Kur na shkon mendja që nga vjeti i dy botimeve të njohuna të tija "Fjalori Shqip 1635" i Frang BARDHIT dhe "Gjurmime mbi tekstet e vjetra të shqipes" - na duket si Roques t’ishte tue i shqiptuem me mburrje fjalët e botueme tridhetë vjetë ma parë për nderin që i mbetej si inisiator i kësaj rruge: ". ..je tiendrais à l’honneur de leur avoir ouvert la voie" ”-Prof. FILIP FISHTA.

Duke iu përkushtuar zhvillimit të normës gjuhësore shqipe dhe kodifikimit të saj, autori në këtë vëllim merret me: një studim monografik për problemet e mbiemrave, çështje të sistemimit të shumësit të emrave çështje të sistemit foljor dhe një monografi për aspektin dhe mënyrat e veprimit foljor në gjuhën shqipe.